Yıl: 2023  Cilt: 58  Sayı: 1  Sayfa: 319-341

doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.02.2077

EMEK SÜRECİ VE VASIF İLİŞKİSİNİ BRAVERMAN ÜZERİNDEN OKUMAK: BANKACILIK SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ

SERTAÇ DEMİRCİ

Ekonomik ve teknolojik alanda meydana gelen değişimler birçok sektörde olduğu gibi bankacılık sektöründe de önemli etkiler doğurmuştur. Sektörde hizmet üretim süreci ve iş akış biçimleri yeni teknolojiler bağlamında dönüşüme uğramış ve yaşanan bu dönüşüm ise çalışanların vasıf seviyeleri üzerinde önemli sonuçlara yol açmıştır. Bu çalışmada Braverman’ın vasıfsızlaştırma tezi temel alınarak emek sürecinde yaşanan dönüşümün bankacılık sektörü çalışanlarının vasıf düzeylerinde nasıl bir farklılaşmaya yol açtığının açığa çıkarılması amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında derinlemesine mülakat yönetimine dayalı nitel araştırma deseni tercih edilmiştir. Bu doğrultuda banka çalışanlarının emek süreçlerindeki değişim ve vasıf arasındaki ilişkiye dair kavramsal genellemeyi temsil etmeye yeterli olduğu düşünülen yönetici, yönetmen, yetkili, asistan ve servis görevlilerini kapsayan 32 kişi ile görüşme gerçekleştirilmiştir. Bankacılık sektöründe teknolojinin artan ölçüde kullanılmaya başlanması zamanla çalışanlarda fiziksel/zihinsel çaba, deneyim, sorumluluk ve karar alma alanlarda giderek nitelik kaybına yol açmış ve çalışanların bu teknolojilerde içerilmiş olan bilgiye uzaklaşmalarına neden olmuştur.  Benzer bir biçimde teknolojik değişim iş akış süreçlerinin rutinleşmesi sorununu da doğurmuştur. Bunun yanı sıra hizmet içi eğitimlerinin de içeriğinin değişmesine paralel bütüncül bilgiden kopuş şiddetlenmiştir. Kuşkusuz bu süreç bir bütün halinde banka çalışanları için çalışmanın değersizleşmesi ve vasıfsızlaştırmayı doğurmuştur.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Vasıfsızlaştırma, Bankacılık sektörü, Emek süreci, Fordizm, Post-Fordizm

READING THE RELATIONSHIP OF LABOUR PROCESS AND QUALIFICATION THROUGH BRAVERMAN: THE CASE OF THE BANKING SECTOR

Changes in the economic and technological area have had significant effects in the banking sector as well as in many other sectors. The service production process and workflow forms in the sector have been transformed in the context of new technologies, and this transformation has led to significant results on the qualification levels of the employees. In this study, it is aimed to reveal how the transformation in the labour process has caused a differentiation in the qualification levels of the banking sector employees, based on Braverman's disqualification thesis. Within the scope of the research, a qualitative research design based on in-depth interview management was preferred. In this respect, interviews were conducted with 32 people, including managers, directors, officials, assistants and service personnel, who were considered sufficient to represent the conceptual generalization of the relationship between the change in the labour processes of bank employees and their qualifications. The increasing use of technology in banking sector has led to a gradual loss of qualifications in the areas of physical/mental effort, experience, responsibility and decision-making of employees and has caused the employees to get away from the information included within the mentioned technologies. Similarly, technological change has created the problem of routinization of work flow processes.

Anahtar Kelimeler (Keywords): Disqualificationing, Banking Sector, Labour Process, Fordism, Post-Fordism